اگر به دست راست بروی به گمراهى افتاده‏ اى

و اگر به دست چپ‏ گرایش یابی ، باز هم به گمراهى افتاده‏ اى.

پس راه میانه را در پیش گیر که رهایى در همان است .

امام علی (ع) -- نهج البلاغه خطبه 16

 عمر بن خطاب در زمان خلافت خود برای حج به مكه مشرف شده در اثنای طواف نظرش به جوانی افتاد كه یك طرف صورتش سیاه و چشمش قرمز و خون آلود است. عمر او را صدا زد و گفت: ای جوان چه كسی با تو چنین كرده و چه كسی تو را زده است؟جوان گفت: ضربنی ابو الحسن علی بن ابی طالب. علی - علیه السلام - مرا زده است. عمر گفت: تأمل كن تا علی بیاید. در همین حال علی بن ابی طالب رسید. عمر گفت: یا علی ءانت ضربت هذا الشباب؟یا علی آیا تو این جوان را زدی؟علی - علیه السلام - فرمود: آری من او را زدم. عمر گفت: چه چیز سبب شد كه او را بزنی؟علی - علیه السلام - فرمود: . دیدم او را كه نظر به زنان مسلمان و ناموس مردم می كرد (به دنبال ناموس مردم بود). عمر گفت: ای جوان، لعنت بر تو، بر خیز و برو.به درستی كه تو را چشم خدا دیده و دست خدا زده است

«دو مرد نزد عمر بن خطاب آمدند و از او در مورد طلاق كنیز سؤال كردند؟پس عمر به اتفاق آنها به طرف مسجد آمد، جمعی در مسجد بودند كه در میان آنان مردی اصلع  حضور داشت. پس عمر از او پرسید نظر تو در طلاق كنیز چیست؟پس او سرش را بلند كرد و بعد با انگشت سبابه و وسطی اشاره كرد (و پاسخ گفت) پس عمر سائل را (به مقصود متوجه كرد و) گفت: دو طلاق است. پس یكی از آن دو مرد گفت: سبحان الله، ما نزد تو آمدیم و تو امیر المؤمنین (و خلیفه ما) هستی. پس تو با ما نزد این مرد آمدی و از او می پرسی؟!و از پاسخ او كه با اشاره انجام داد راضی شدی؟!پس عمر در خطاب به آنان گفت: نمی دانید كه او كیست؟گفتند: نه، عمر گفت: او علی بن ابی طالب - علیه السلام - است و من شهادت می دهم كه از پیامبر اكرم - صلی الله علیه و آله و سلم - شنیدم كه می فرمود: اگر آسمانها و زمینها در كفه ترازویی نهاده شود و ایمان علی در كفه دیگر، ایمان علی برتر خواهد بود.»

(اصلع به معنی مردی که موهای پیش سرش ریخته)ظاهراازمشخصات ظاهری حضرت بوده

 خلیفه سوم عثمان، سه مرتبه از علی - علیه السلام - دعوت كرد كه با وی همكاری نماید، مرتبه اول در سال 22 هجرت، یعنی در همان سالی كه خلیفه شد آن دعوت به عمل آمد، و مرتبه دیگر در سال 27 هجری، و سومین مرتبه در سال 32 بعد از هجرت پیغمبر اسلام - صلی الله علیه و آله و سلم -، (اما) علی علیه السلام - هیچ یك از آن دعوتها را برای همكاری سیاسی نپذیرفت. ولی هر بار كه خلیفه سوم (عثمان) از علیه السعلی بن ابی طالب -ع دعوت به همكاری می كرد، علی ع می گفت: یكی از كارهای واجب كه باید صورت بگیرد جمع آوری آیات قرآن و تدوین آن به شكل یك كتاب است و من حاضرم كه برای این كار واجب با تو همكاری كنم. : (در ایامی كه عثمان به كشته شدن نزدیك می شد) این بیت را به تمثیل به علی علیه السلام - نوشت:

فان كنت مأكولا فكن انت آكل*و الا فادركنی و لما امزق.

حاصل بیت آنكه: اگر مرا همی باید كشت، پس تو بكش كه علی بن ابی طالبی، و اگر نمی باید كشت، مگذار كه طلحه مرا بكشد و پاره پاره كند.

سخن عثمان در خطابش به علی - علیه السلام - :

«. . . به خدا اگر بمیری، دوست ندارم بعد از تو زنده بمانم، زیرا جانشینی پس از تو نمی بینم. و اگر باقی بمانی هیچ سركشی را نمی بینم كه تو را به عنوان نردبان و وسیله یاوری انتخاب كرده باشد و تو را پناهگاه و ملجأ شمرده باشد. . نسبت من به تو مانند فرزندی است كه از طرف پدرش عاق شده...»

] گفتنی است كه این شعر را زمانی عثمان بیان كرد كه طلحه بن عبید الله با جماعتی از بنی تمیم از بام سرای عثمان به قصد كشتن او بالا رفت).

«عمر بن خطاب گفت: زنان عاجزند فرزندی مثل علی بن ابی طالب به دنیا آورند»

عمر بن خطاب گفت: بیناترین ما در داوری و قضاوت، علی بن ابی طالب - علیه السلام - است.

عمر بن خطاب گفت: تا وقتی كه علی - علیه السلام - در مسجد حضور دارد كسی نباید فتوی دهد.

عمر ابن خطاب گفت: بار خدایا كار سختی بر من نازل مفرما مگر آنكه ابو الحسن (علی - علیه السلام -) در كنار من باشد.

عمر بن خطاب گفت: شهادت می دهم كه از رسول خدا - صلی الله علیه و آله و سلم - شنیدم می فرمود: اگر هفت آسمان را در یك كفه (ترازو) بگذارند و ایمان علی را در كفه دیگر، ایمان علی رجحان و برتری خواهد داشت

عمر بن خطاب گفت، به علی سه خصلت كرامت شده كه اگر یك خصلت از آن به من داده می شد برای من محبوبتر از داشتن شتران سرخ مو (كه دارای قیمت بسیار هستند) بود، پرسیده شد آن خصائل كدام است؟گفت: به ازدواج در آوردن پیامبر دخترش را (برای علی - علیه السلام -) و جای گرفتن او در مسجد كه حلال نبود بر هیچ كس در مسجد آنچه كه برای علی حلال بود و گرفتن پرچم در جنگ خیبر.

عمار دهنی از ابی فاخته روایت كند كه گفت: علی - علیه السلام - آمد در حالی كه عمر در جایگاه خود نشسته بود چون عمر آن حضرت را دید لرزید و تواضع كرد و برای نشستن علی - علیه السلام - جائی باز كرد، وقتی كه علی - علیه السلام - برخاست: شخصی به عمر گفت: ای امیر، تو با علی - علیه السلام - روشی به كار بردی كه با هیچ یك از اصحاب رسول خدا - صلی الله علیه و آله و سلم - آن رفتار را انجام نداده ای عمر گفت: من چه رفتاری با او داشتم كه تو دیدی؟گفت: دیدم كه چون به او نظر افكندی، لرزیدی و تواضع كردی و جای نشستن برای او گشودی تا بنشیند، عمر گفت: چه چیزی مرا از این رفتار باز می دارد قسم به خدا كه او مولای من و مولای همه مؤمنین است.

عمر گفت: در كنار من جوان خوش سیما و خوش بویی بود، پس گفت: ای عمر به درستی كه رسول خدا پیمان و بیعتی انجام داد كه جز منافق آن را نقض نمی كند پس بر حذر باش كه مبادا آن را نقض كنی. عمر گفت: پس عرض كردم یا رسول الله، وقتی كه شما در مورد علی سخن می گفتی در كنارم جوان خوش چهره و خوش بویی بود كه به من چنین و چنان گفت. حضرت فرمود: بله ای عمر، او از فرزندان آدم نبود، بلكه جبرئیل بود و خواست تا بر شما در مورد آنچه كه من در مورد علی گفتم تأكید كند

من و ابو بكر و ابو عبیده و عده ای دیگر بودیم وقتی كه پیامبر اكرم - صلی الله علیه و آله و سلم - بر كتف علی زد، پس فرمود:

ای علی تو اولین مؤمنین از نظر ایمان و اولین آنها از جهت اسلام آوردن می باشی. و تو برای من به منزله هارونی نسبت به موسی - علیه السلام

از قیس بن حازم روایت شد كه: ابو بكر با علی بن ابی طالب ملاقات كرد، پس ابو بكر به چهره علی - علیه السلام - نگاه كرده و تبسم می نمود، علی - علیه السلام - به او فرمود: چرا تبسم می كنی؟گفت: شنیدم پیامبر اكرم - صلی الله علیه و آله و سلم - می فرمود: هیچ كس بر صراط نمی گذرد، مگر كسی كه علی برایش گذرنامه صادر كرده باشد.

: ابو بكر در موارد متعدد، بالای منبر و در حضور تعداد زیادی از مسلمانان گفت:

. «مرا رها كنید، مرا رها كنید، كه من بهترین شما نیستم در حالی كه علی در میان شماست».